محله قلعه دزفول

آیا هیچوت از خود پرسده اید ؛ اولین محله ای که در دزفول به وجود آمد و تشکیل موجودیت داد ؛ کدام محله بود و کی به وجود آمد؟
هیجده قرن پیش ؛ یعنی در سال ۲۶۰ میلادی ؛ شاپور اول پادشاه ساسانی ؛ پس از غلبه بر والرین ؛ امپراطور روم و به اسارت گرفتن ده هزار اسیر رومی ؛ این اسیران را به دزفول آورد که توسط آنان پل باستانی کنونی را بر روی رودخانه دز بسازد ؛ لازمه این کار در درجه اول ؛ تهیه یک قلعه نظامی برای حفاظت منطقه و نظارت و مراقبت از اسیران سازنده پل و بعد ساختن اماکنی برای انبار مصالح و اسکان سازندگان پل بود ؛ لذا ابتدا قلعه نظامی مستحکمی در ساحل شرقی دز ساخت ؛ که این قلعه بنیان و اساس موجودیت محله قلعه گردید و محله قلعه از آن زمان هنوز این نام را یدک می کشد.
بعد از ساختن قلعه ؛ در اطراف آن آبادی کوچکی نیز برای نگهداری مصالح و ملزومات و هم چنین سکونت سازندگان پل ؛ فراهم شد و چون این آبادی همواره مورد تردد و در اختیار مهندس مسئول پل ؛ بنام اندامشک رومی و سایر اسیران همکارش بود ؛ نام این محله به اندامشک معروف شد ؛ این آبادی نطفه اولیه ایجاد شهر دزفول در اطراف قلعه بود و تا مدت های مدید ؛ به دزفول کنونی ؛ اندامشک گفته می شد که با توسعه آن ؛ به ساحل دز ؛ روناش بوجود آمد و نام دزفول آن زمان ؛ به تدریج از اندامشک به قصر روناش تغییر کرد ؛ این منطقه از محله قلعه کنونی تا مسجد جامع را در بر می گرفت و اهالی و سکنه آن به قصری معروف شدند.
بعد از خلاص شدن اسیران از ساختن پل دز و شهر جند یشاپور و چند ابنیه دیگر و گذشت این دوران ؛ در اواخر دوره ساسانیان قلعه نظامی ساخته شده توسط شاپور اول ؛ تبدیل به زندان مخوف و وحشتناکی به نام انوشبرد (یا زندان فراموشی ) گردید.
این دژ مخوف و مستحکم برای زندانی کردن افرادی بود که نمی خواستند آنها را بکشند و آن قدر در آن قلعه و سیه چال می ماندند تا خودشان می مردند و کسی حق نداشت از آنان سراغی بگیرد و هر کس حتی اسم این زندانیان را می برد ؛ خودش هم در آن زندان وحشتناک زندانی می شد.
و اما قل قله چیست و کجاست ؟
قل به معنی تپه است ؛ برج و باروئی بود ؛ تقریبا” در امتداد غربی خیابان طالقانی فعلی در محله قلعه که تا حدود هفتاد سال پیش هنوز بقایائی از آن بر جا بود که با توسعه خیابان ها ؛ آثاری از آن باقی نماند و به حسب نوشته های منابع موجود ؛ در گذشته مورد استفاده نظامی و دیده بانی بوده است که بعدا” به زندان انوشبرد تبدیل شد و این اواخر برای مقاصد نظامی و دیده بانی مورد استفاده بود .
از ساکنین این محله قدیمی و اولیه دزفول که به منطقه مسکونی تبدیل گردید و هسته اولیه شهر قرار گرفت ؛ می توان به خاندان بزرگ و معزز مجدی اشاره نمود .
خاندان مجدی اکثرا” تا زمانی که خیابان ساحلی ساخته نشده بود در این محله زندگی می نمودند و زمانی که این خیابان شروع به ساخت گردید مجبور به جا به جایی به مناطق دیگر شهر گردیدند . البته خیلی از مجدیها در این محله هنوز ساکن می باشند و کوچه اصلی این محله بنام کوچه مجدیان می باشد و این محله با نام مجدیها گره خورده است بگونه ای که در ایام محرم اکثر خاندان مجدی جهت عزاداری به این محله ( سر لووایه ) مراجعه می نمایند و در عصر عاشورا از هیئت های عزاداری که از این محله عبور می نمایند به گرمی پذیرائی می نمایند و مسجد آیت الله مفید ( مسجد مجدیان ) و مدرسه مجدی نیز در این محدوده قرار دارد.